Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Genel Sekreteri Büyükelçi Kubanıçbek Ömüraliyev, “Türk bölgesi stratejik bir pozisyona sahiptir. Doğu, batı, kuzey ve güneyin kesişim noktasında bulunan bir pozisyona sahiptir.” dedi.
TDT tarafından “Türk İşbirliğinin Mevcut Durumu ve Gelecek Beklentileri” başlıklı panel oturumu düzenlendi.
Ankara’da bir otelde yapılan panele, Ömüraliyev, Türk Yatırım Fonu Başkanı Baghdad Amreyev, Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) Genel Sekreteri Mehmet Süreyya Er, Türk Akademisi Lideri Prof. Dr. Şahin Mustafayev, Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Aktoty Raimkulova, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) Genel Sekreter Yardımcısı Sayit Yusuf ve Türk Ticaret ve Sanayi Odası Genel Sekreteri Adem Kula ile birçok yabancı misyon temsilcisi ve davetli katıldı.
Ömüraliyev, Türk Devletleri Teşkilatının kurulduğu Nahçıvan Muahedesi’nin 15. yıl dönümü vesilesiyle düzenlenen bir panelde bir ortaya gelmekten ötürü onur duyduğunu söyledi.
Oturum temasının “Türk İşbirliğinin Mevcut Durumu ve Geleceğe Yönelik Beklentileri” olduğunu lisana getiren Ömüraliyev, bu temanın zamanlama açısından çok yerinde seçilmiş bir tema olduğunu belirtti.
Ömüraliyev, şöyle devam etti:
“Türk İşbirliği Teşkilatının kuruluşundan çok evvel bu işbirliği başladı. Bu manada da başkanlarımız halklarımızı bir ortaya getirecek karşılıklı anlayışa teşvik edecek ve geniş bir yelpazede işbirliğini artıracak bir çerçeve oluşturma konusunda ortak bir vizyon göstergesi olarak 1990’ların başında Türk lisanı konuşan ülkelerin önderlerinden oluşan bir tepe toplamışlardı. Bu vizyon 2009’da Nahçıvan Muahedesi’nin imzalanmasıyla kıymetli bir adıma daha sahne olmuştur. Bu muahede ile Türk lisanı konuşan ülkeler işbirliği kurulunun resmen kurulmuş olduğu tescil edilmiştir.”
TDT’nin başka kuruluşlardan farklı olarak kendine has özelliklere sahip olduğunu belirten Ömüraliyev, “Sadece ortak çıkarlar ve ekonomik entegrasyon ile kurulmuş bir teşkilat değildir bizim teşkilatımız. Bizim teşkilatımız daha çok ortak tarihi bağlar, ortak lisan, kültür ve gelenekler üzerine kurulmuş bir teşkilattır. Bu kapsamda da Türk Devletleri Teşkilatının üye devletleri ve halkları ortasındaki ilgiler hakikaten de kardeşlik hislerine bağlı münasebetlerdir.” dedi.
“Türk bölgesi stratejik bir pozisyona sahiptir”
Ömüraliyev, TDT’nin 2021’de ismini değiştirdiğini hatırlatarak, bunun tarihi bir değişim olduğunu söyledi.
“Türk bölgesi stratejik bir pozisyona sahiptir. Doğu, batı, kuzey ve güneyin kesişim noktasında bulunan bir pozisyona sahiptir. Yaklaşık nüfusu 170 milyonluk bir nüfustur ve 4,5 milyon kilometrekarelik bir alana yayılmıştır Türk bölgesi. Bu bölge karşılıklı ticaret ve ekonomik bağları güçlendirmek için eşsiz fırsattan bir bölgedir.” değerlendirmesinde bulunan Ömüraliyev, 2023’te TDT üyesi ülkelerin ekonomilerinin toplam gayrisafi yurt içi hasılasının yaklaşık 1,9 trilyon dolara ulaştığını vurguladı.
Ömüraliyev, Türk devletlerinin bir ortaya geldiklerinde dünyanın 12. büyük iktisadını ve 3. en büyük global güç tedarikçisini oluşturduğunu lisana getirerek, TDT ülkelerinden yapılan toplam mal ihracatının da yıllar içinde kıymetli bir büyüme gösterdiğini söz etti.
TDT’nin bakanlıklar, ajanslar, kuruluşlar aracılığıyla geniş bir ekonomik ağ kurduğunu ve birçok işbirliği düzeneğiyle takviyeler sunduğunu belirten Ömüraliyev, “En kıymetli mali kurumumuz olan Türk Yatırım Fonu’nu kurmuş bulunmaktayız. Türk Yatırım Fonu, ticaretin kolaylaştırılması için bir strateji geliştirmiş ve Türk Ticaret ve Sanayi Odaları Birliğini oluşturmuştur.” dedi.
Ömüraliyev, TDT üye devletlerden geçen değerli koridorlara değinerek, bu koridorların doğu-batı ortasında değerli fonksiyonunun olduğunu söyledi.
Türk Yatırım Fonu
Türk Yatırım Fonu Başkanı Amreyev, Nahçıvan Anlaşması’nın 15. yıl dönümünü kutlamaktan memnuniyet ve gurur duyduğunu belirterek, bu mutabakatla Türk Kurulu’nun kurulduğunu ve tarihte birinci kere birleşmiş Türk dünyasının kurulmasına taban hazırlandığını söz etti.
Bu muahedenin, Türk devletleri tarihinde ve halkların hayatında kıymetli bir dönüm noktası olduğunu vurgulayan Amreyev, işbirliğinin kurumsallaşmasının temelinin atıldığını söyledi.
Amreyev, Türk Kurulu’nun Türk Devletleri Teşkilatına dönüştürülmesinin de değerli tarihi bir hadise olduğunu kaydederek, Türk devletleri ortasındaki işbirliğinin bu kararla yine tanımlandığını ve daha büyük stratejik iştirake dönüştüğünü anlattı.
Kısa mühlet evvel ortak Türk alfabesi üzerinde varılan mutabakatın da alfabe birliğinin sağlanması yolunda değerli bir adım olduğunu vurgulayan Amreyev, Türk devletleri ortasındaki ikili münasebetlerin çok olumlu olduğunu, iktisat, yatırım ve kalkınma alanlarında eforlar sarf edildiğini lisana getirdi.
Amreyev, Türk Yatırım Fonu’nun Türk devletleri ortasındaki ekonomik bütünleşmeyi artırmayı, ortak projeler için finansal sistem sağlamayı, yabancı yatırımları çekmeyi ve projelere ortak finansman sağlamayı amaçladığını tabir etti.
Fonun gelecekte Türk birliği için kıymetli rol oynayacağına işaret eden Amreyev, Türk dünyasının ekonomik bütünleşmesini kolaylaştıran finansal araç olmayı amaçlayan fonda her üyenin eşit hisseye sahip olduğunu, yatırım ve projelerde kelam haklarının bulunduğunu söyledi.
TÜRKPA Genel Sekreteri Er, Türk devletleri ortasındaki işbirliğinin ecdatlarının mirası olduğunu belirterek, ortak soy, kök ve pahalarla bu işbirliğinin geleceğinin sağlam olduğunu söz etti.
Bu işbirliğinin derinleşerek kurumsallaştığını ve çeşitli formatlarla zenginleştiğini lisana getiren Er, her ülkenin tertiplere ek güç kattığını söyledi.
Nahçıvan Muahedesi ile Türk dünyasında en yüksek düzeyde kurumsal işbirliğinin tabanının kurulduğunu vurgulayan Er, TÜRKPA’nın da bu işbirliğinin daha da ileriye taşınması için çalışmaları devam ettireceğini belirtti.
“Ortak Türk tabirlerini belirlemek niyetiyle değişik alanlara yönelik terminoloji sözlükleri hazırlamaktayız”
Türk Akademisi Lideri Prof. Dr. Mustafayev, Türk işbirliği kuruluşları ortasında gelişen uyum ve sinerji sayesinde Türk Dünyası 2040 vizyonu ile belirlenen amaçlara ve daha bütünleşmiş bir Türk dünyasına hakikat güçlü adımlarla ilerlemeye devam ettiklerini söyledi.
Türk Akademisinin Türk dünyasında yaptığı çalışmalara ve Türk dünyası ortak alfabesine değinen Mustafayev, “İletişimi kolaylaştırmak ve ortak Türk tabirlerini belirlemek niyetiyle değişik alanlara yönelik terminoloji sözlükleri hazırlamaktayız. Türk devletlerinin şimdiki sorunlarına karşılıklar üretmek niyetiyle geliştirilen raporlardan ibarettir.” tabirini kullandı.
“Ortak kültürel mirasımızı muhafaza ve canlandırma vazifemiz her zamankinden daha da kritik bir hal almıştır”
Türk Kültür ve Miras Vakfı Başkanı Aktoty Raimkulova, üye devletlerde ve öbür ülkelerde Türk Miras Merkezleri kurmayı hedeflediklerini, bu formda akademik işbirliğini teşvik etmeyi, araştırmalara takviye vermeyi ve kültürel değişimleri, paylaşımları kolaylaştırmayı amaçladıklarını söyledi.
Türk Kültür ve Miras Vakfının kurulmasının Türk işbirliği teşkilatlarının kritik bir ayağı olduğuna dikkati çeken Raimkulova, “Vakfımızın kurulması Türk halklarının güçlü ve kültürel mirasını muhafaza ve tanıtma misyonumuzu daha da pekiştirmiştir. Kültürel homojenleşme tehdidi karşısında ortak kültürel mirasımızı müdafaa ve canlandırma misyonumuz her zamankinden daha da kritik bir hal almıştır.” diye konuştu.
TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Yusuf, dünyada tarihte bir sürü Türk devletleri kurulduğunu ve büyük medeniyetler de inşa edildiğini vurgulayarak, TÜRKSOY’un dünyaya Türk kültürünü tanıtmak için kurulduğunu ve birçok faaliyette bulunduğunu anlattı.
Nahçıvan Muahedesi’nden bu yana 15 yıl içinde TDT’nin birçok faaliyet yürüttüğünü ve buna devam ettiğini belirten Yusuf, ortak alfabe üzere mevzuların her şeyin başlangıcı olduğunu ve daha kat edilecek çok yol olacağını söyledi.
Türk Ticaret ve Sanayi Odası Genel Sekreteri Kula, TDT’nin geldiği noktada Türk devletlerinin büyük kademe kaydettiğine işaret ederek, TDT kapsamında gümrük birliğinin ve özgür ticaret mutabakatlarının sağlanmasının iş dünyası için en değerli önceliklerden biri olduğunu tabir etti.
Tüm taşıma tertipleri bir ortaya gelerek ortak bir platform kurulduğunu ve bunun iş dünyası için çok olumlu bir gelişme olduğunu kaydeden Kula, Türk devletleri ortasında ticaretin arttığını lakin ortak bir tahkim kurulmasının çok değerli olduğunu lisana getirdi.
Kaynak: AA / Mehmet Şah Yılmaz – Aktüel
News
