Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başkanı Neçirvan Barzani, Türkiye’yi ziyaret etti. Barzani Ankara’da sırasıyla Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la görüştü.
Barzani’nin değerli bir vakitte gerçekleştirdiği ziyaret sırasında yaptığı görüşmelerde, hem Ankara-Erbil ikili alakaları hem de bölgesel güvenlik ve güç bahisleri ele alındı.
Barzani’nin resmi ziyaretinin, Türkiye’de Kürt meselesine yönelik tahlil sürecine ait sinyallerin geldiği bir periyotta ve Kuzey Irak’ta 2 yıl ertelenen parlamento seçimlerinden yalnızca 4 gün evvel gerçekleşmesi dikkat çekti.
Erdoğan-Barzani görüşmesinin akabinde İrtibat Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada, iki başkanın Türkiye-Irak münasebetleri ve Ankara-Erbil işbirliğini ele aldıkları ayrıyeten bölgesel ve global gelişmeleri kıymetlendirdikleri açıklandı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın görüşmede Pazar günü yapılacak IKBY parlamento seçimlerinin kapsayıcı bir anlayışla huzur ve barış içinde geçmesi temennisini lisana getirdiği kaydedildi.
Erdoğan’ın İsrail-Hamas savaşına ait niyetlerini tabir ederken “giderek artan İsrail saldırganlığının bölgeyi topyekûn bir savaş alanına çevirme riskinin bulunduğunu, Türkiye’nin tüm bölgenin istikrar ve güvenliğine büyük kıymet atfettiğini, Irak makamlarının ülkeyi çatışmanın uzağında tutma uğraşlarını takdirle karşıladığını” belirttiği vurgulandı.
Kalkınma Yolu Projesi’nin tüm bölgeye olduğu üzere IKBY’ye de katkı sağlayacağını belirten Erdoğan’ın “terör tehdidinin kalıcı olarak ortadan kaldırılmasına yönelik işbirliğinin kararlılıkla sürdürülmesi gerektiğini belirttiği” de kaydedildi.
Erdoğan ve Barzani en son, Erdoğan’ın Erbil’i Nisan ayında ziyareti sırasında görüşmüşlerdi.
Barzani’nin iade-i ziyaretini uzun vakittir yapmak istediği lakin bölgesel gündem nedeniyle seyahatinin bugüne alındığı kaydediliyor.
Türkiye, Irak’ın istikrar ve barışının bölgenin geleceği açısından kritik ehemmiyette olduğunu pahalandırıyor ve bu kapsamda Bağdat ile alakalarını geliştirmeyi hedefliyor.
Erbil’le de son derece yakın bir alaka içinde olan, güvenlik-ekonomi-enerji üçgeninde işbirliğini derinleştiren Türkiye, Irak’ta merkezi idareyle federal idarenin ortasındaki sıkıntıların aşılmasına da ehemmiyet veriyor.
Erdoğan ve Barzani ortasındaki görüşmelerde de bu mevzuların derinlikli olarak ele alındığı, bundan sonraki süreçte hangi adımların atılabileceğinin ele alındığı bedellendiriliyor.
Güvenlik öncelikli gündem başlığı
Ankara’daki görüşmelerde güvenlik konusunun öncelikli gündem hususları ortasında olduğu kaydediliyor.
Bağdat’ta askeri uyum için bir merkezin kurulmasına karar veren Ankara ve Bağdat, uzun yıllardır Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) denetiminde olan Başika’daki üssü ortak eğitim merkezi olarak kullanma kararı aldıklarını kamuoyuna duyurmuştu.
Erdoğan’ın Nisan ayında Bağdat’a yaptığı ziyaret sırasında alınan bu kararların sonucu Irak Savunma Bakanlığı’nın geçen haftalarda Kuzey Irak’ta Türkiye hudutlarına yakın bölgelerde 20 tane ileri karakol kurduğu kaydedilmişti.
Türkiye de Kuzey Irak’ta 2019’dan bu yana süren Pençe-Kilit Operasyonlarının tamamlanacağını açıklamıştı.
Erdoğan, Nisan ayında Barzani ile görüşmesi sonrası yaptığı açıklamalarda, Ankara’nın Erbil ile bu bahiste sürdürülen işbirliğinden memnuniyet duyduğunu kaydetmişti.
Türkiye’nin Pençe-Kilit Operasyonu’nun geleceğine ait değerlendirmeyi Kasım ayında yapacağını Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler açıklamıştı.
Irak ve Türkiye ortasında güvenlik konusunda atılacak adımların bir öbür değeri de milletlerarası ulaştırma açısından kritik kıymetteki Kalkınma Yolu Projesi’nin gerçekleşmesini sağlayacak olması.
1200 kilometrelik proje, Basra Körfezi’ndeki Büyük Fav Limanı ile Türkiye’nin güney sonu ortasında bir tren yolu çizgisi kurulmasını içeriyor.
Kalkınma Yolu Projesi, Körfez üzerinden denizden Basra’ya, oradan da karayolu ve demiryollarıyla Türkiye’ye ve Avrupa’ya uzanan, Irak ve Türkiye’yi birbirine bağlarken, global manada da değerli bir ticari koridor oluşturmayı amaçlıyor.
Projenin gerçekleşmesi Kuzey Irak’ın iktisadı ve stratejik ehemmiyetinin daha da artması açısından kıymetli görülüyor.
Kerkük-Yumurtalık Boru Sınırı açılacak mı?
Ankara-Erbil-Bağdat görüşmelerinde son 1,5 yıldır en değerli gündem başlıklarından biri Kerkük-Yumurtalık Boru Çizgisi’nin tekrar açılması.
Erdoğan ile Barzani’nin Ankara görüşmelerinde bu husustaki son gelişmelerin ele alındığı biliniyor.
Türkiye, boru çizgisinin tekrar açılması konusunda hazır olduğunu Irak’a iletmişti lakin Bağdat ve Erbil ortasındaki sıkıntıların devam ediyor olması bu adımın atılmasını geciktiriyor.
Günde 450 bin varil petrol taşıyan boru çizgisi, Irak’ın Türkiye’ye karşı açtığı tahkim davasını kazanmasının akabinde durdurulmuştu.
Irak, IKBY’nin çıkardığı petrolü Kerkük-Ceyhan ham petrol boru çizgisi üzerinden ithal etmesinin iki ülke ortasındaki muahedeyi ihlal ettiğini savunarak 2014 yılında tahkim davası açmıştı.
Uluslararası Tahkim Mahkemesi, 25 Mart 2023’te Irak’ın davayı kazandığını kararlaştırmış, Türkiye’nin Irak idaresine 1,4 milyar dolar ödemesini talep etmişti.
Ziyaret tahlil süreci ile irtibatlı mı?
Barzani’nin ziyaretinin Türkiye iç siyasetinde, hükümetin yeni bir “çözüm süreci” başlatabileceğine ait değerlendirmelerin sıklıkla yapıldığı bir devirde gerçeklemesi de dikkat çeken bir öge.
Bu değerlendirmeye destek oluşturan temel ise başta eski IKYB Başkanı Mesud Barzani olmak üzere Barzani ailesinin, 2010’li yılların birinci yarısındaki başarısızlıkla sonuçlanan tahlil sürecinde rol oynamış olmaları.
Barzani, Kasım 2013’te Diyarbakır’ı ziyaret etmiş ve o periyot başbakan olan Erdoğan’a Kürt Sıkıntısı’nın demokratik yollarla tahlili konusunda güçlü dayanak vermişti.
Barzani ailesinin Türkiye’de faal siyaset yapan Kürt siyasi partiler ve Kürt siyasetçilerle yakın ilgi içinde olduğu biliniyor.
Merak edilen mevzuların başında bugünlerde yine gündeme gelen tahlil süreci konusunun Neçirvan Barzani’nin bu ziyareti sırasında ele alınıp alınmadığı.
Barzani-Erdoğan görüşmesini kıymetli kılan öteki bir gelişme ise Kuzey Irak’ta iki yıldır ertelenen parlamento seçimlerinin Pazar günü yapılacak olması.
Bölgede Barzani ailesinin temsil ettiği Kürdistan Demokratik Partisi (KDP) ile rakibi Talabani ailesinin denetimindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ortasında kıyasıya bir rekabet var.
Türkiye, uzun müddettir PKK ile bağlarından ötürü Talabani idaresine sert bildiriler gönderiyor ve bölgenin geleceğini asıl olarak Erbil idaresiyle konuşmayı tercih ediyor.
News
