Ressam Devrim Erbil, İstanbul yahut Ankara’da büyük bir halı müzesi açarak Türk halıcılığını tanıtmak istediğini belirtti.
Kültür ve Turizm Bakanlığınca düzenlenen Ankara Kültür Yolu Şenliği kapsamında ATO Congresium’da Klasik Türk El Sanatları Vakfınca (GESAV) “Asya’dan Anadolu’ya Türk El Halısı” isimli stant meraklılarıyla buluştu.
Sergide klâsik Türk halılarının yanı sıra ressam İhtilal Erbil’in tablolarından birebir dokunan 8 kesim ipek halıda yer aldı.
Ressam İhtilal Erbil, stantta AA muhabirine yaptığı açıklamada, halıya ilgisinde Uşak doğumlu olmasının hissesi olduğunu söyledi.
Babasının vazifesi gereği Uşak’ta 5 yaşına kadar kaldığını, çocukluğunda halı dokuyanları görmesinin kendisinde izler bıraktığını belirten Erbil, “Uşak’ta konutların girişlerindeki holde sağlı, sollu halı tezgahları bulunurdu. Halam kardeşimle sünnet düğünümüzde bir halıyı ikram olarak yollamıştı. Önde bir eşek üzerinde kervan başı, artta iki deve. 80’e 60 boyutlarında bir halıydı. Hala saklarım.” dedi.
Erbil, ilerleyen periyotlarda Anadolu’yu dolaştığında Türkiye’de bir muazzam bir “halı mucizesi” olduğunu belirterek, “Her bölgede kendine has renkler, kompozisyonlar, harika bir teknik. Mimar Sinan Üniversitesine girdiğimde ve sanatçı olma yolunda ilerlediğimde halının kıymetini anlamaya başladım. Dünyada büyük müzelerde çağdaş sanatkarların yapıtlarını halıya dokutturduklarını gördüm. Türkiye’deki sanatkarlar neden halıları küçümsediler, neden tanımıyorlar?” sözünü kullandı.
“Nakkaş Osman’ın bir çizgisi ile ressam Mondrian’ın resmi birebir seviyede”
Cumhuriyet devri Türk ressamlarının Fransa başta olmak üzere eğitim için yurt dışına gittiklerini, bunlardan birisinin de Nurullah Berk olduğunu anlatan Erbil, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Nurullah Berk, Fransa’ya gittiğinde Picasso ile tanışıyor. Picasso ona ‘Siz çizgi sanatını güzel incelediniz mi?’ diyor. Picasso dünyanın neresinde ne var biliyor. Nakkaş Osman’ın bir sınırı ile ressam Piet Mondrian’ın fotoğrafını tıpkı düzeyde görüyorum. Halbuki Nakkaş Osman, Mondrian’dan 3 yüzyıl evvel yaşadı. Mondrian nakkaşın yapıtlarını biraz süslemiş yalnızca. Demiyorum ki Batı sanatının pek çok ekolü Osmanlı sanatını gördü de oldu, lakin bir sezinlenmenin olduğu görülüyor.”
“Halının neferi olarak buna kendimi adadım”
Hat, halı, kilim sanatının tüm Türkiye’ye yayılmasının çok özel olduğunu kıymetlendiren Erbil, “Ben halıya tutkuyla bağlı olduğum için halı tekniğiyle fotoğraflar nasıl duracak diye merak ediyordum. El halıcılığındaki teknik, işçiliğin bu topraklarda yetişmiş olması çok değerli. Öbür hiçbir coğrafyada yok. Halıları tanıtmak gerekli.” diye konuştu.
Erbil, Bakü’de bir halı müzesine gittiğini, burada çocuklara halıcılığı gösterdiklerini ve bir halı galerisi bulunduğunu lisana getirerek, şu tabirleri kullandı:
“Türkiye’de halı müzeleri açılsın. Meslek yüksek okullarında halıcılık kısımları olsun. Halı dokuyanlar kalmadı. Bu tekniği bilenler gidiyor, yerine gelmiyorlar. Ben halının neferi olarak buna kendimi adadım. Devlet büyükleri ile görüştükten sonra büyük bir halı müzesinin İstanbul yahut Ankara’da açılmasıyla burada hem halıyı tanıtacağız hem de klasik Türk sanatının Osmanlı’yla birlikte yok olduğunu düşünenler de mahcup olacaklar.”
“Sadece sipariş üzerine çalışan halı tezgahları ayakta duruyor”
Sefer, 19. yüzyılın sonlarında yani Osmanlı’nın son devirlerinden itibaren halı üretiminde yavaşlamanın olduğunu, Cumhuriyet devrinde ise halı üretimindeki en büyük gelişmenin Sümer Halı ile yaşandığını anımsattı.
Kerim Sefer, “Bugün Türkiye halıcılıkta içler acısı durumda. Binlerce tezgahtan artık çok azı üretim yapıyor. Yalnızca sipariş üzerine çalışan halı tezgahları ayakta duruyor. ‘Üreteyim, satayım’ diyen kesim büsbütün yok oldu. Bir üretimin devam edebilmesi için halının çıktığı dakika satılması gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.
“Tüm dünyanın tanıdığı halıları genç kuşaklara göstermeliyiz”
Türkiye’de evvelce halıların çeyizlik için alındığını, meğer bugün genç kuşağın halı kültürüyle ilgilenmediğini tabir eden Sefer, “Üreticiler ve devlet bu durumu ele almalı. Bu kültüre sahip çıkmalıyız. Tüm dünyanın tanıdığı halıları genç kuşaklara göstermeliyiz, tanıtmalı ve sevdirmeliyiz ki talep olabilsin.” diye konuştu.
Kaynak: AA / Yasemin Kalyoncuoğlu – Yeni
News
